Nowe Prawo Holdingowe i “grupy spółek” w Kodeksie Spółek Handlowych

Z dniem 13 października 2022 r. wchodzą w życie przepisy¹ wprowadzające do k.s.h.² prawo holdingowe, w tym m.in. nową instytucję prawa handlowego, tzw. “grupę spółek”. Co dokładnie regulują wspomniane przepisy prawa? Czy ustanawiają dodatkowe uprawnienia i obowiązki dla spółek prawa handlowego? I w końcu: co kryje się pod terminem “grupa spółek”?

We wpisie wyjaśniamy powyższe kwestie.

Cel nowelizacji

Dlaczego ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie nowych uregulowań prawnych dotyczących “grupy spółek”? Jak wskazuje w uzasadnieniu projektu Nowelizacji: “Dwadzieścia lat po przyjęciu oraz ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej ustawy – Kodeks spółek handlowych, polska gospodarka swoim rozmiarem oraz złożonością nie przypomina stanu zastanego u progu stulecia. (…) Rzeczywistość prowadzenia aktywności gospodarczej ulega nieustannym przeobrażeniom, dlatego rolą ustawodawcy powinno być przyglądanie się realnym potrzebom jej uczestników oraz podejmowanie działań zmierzających do zwiększania efektywności procesów związanych z zarządzaniem przedsiębiorstwami. Lata dynamicznego rozkwitu gospodarki przyniosły wiele przykładów wskazujących, iż równolegle z ułatwieniami dla biznesu, prace legislacyjne powinny ogniskować się również na wzmocnieniu instrumentów służących wewnętrznemu nadzorowi podmiotów prowadzących działalność ekonomiczną”³.

Wobec odstającego od współczesnych praktyk i zasad “prowadzenia aktywności gospodarczej” stanu prawnego, przepisami Nowelizacji wdrożono prawo holdingowe, które w ogólnym ujęciu zmierza do poprawienia efektywności funkcjonowania spółek oraz porządkuje temu część regulacji k.s.h., która od lat sprawiała trudności interpretacyjne⁴.

Prawo Holdingowe

Jednakże w pierwszej kolejności warto odpowiedzieć na pytanie: czym jest, stanowiące swoiste novum w dotychczasowym polskim obiegu prawnym, prawo holdingowe?

Mianowicie prawo holdingowe, a inaczej prawo “grup spółek” lub prawo koncernowe, reguluje – w szerokim znaczeniu doktrynalnym – relacje prywatno-prawne pomiędzy spółką dominującą a jej spółkami zależnymi⁵. Wprowadzone Nowelizacją do k.s.h. uregulowania prawne w ramach prawa holdingowego koncentrują się przede wszystkim na nowej instytucji prawa, jaką jest “grupa spółek”, nakreślając jednocześnie ogólne zasady jej organizacji i funkcjonowania.

Spółka dominująca a spółka zależna

Kolejną kwestią, która powinna zostać wyjaśniona jeszcze na początku są terminy: spółka dominująca oraz spółka zależna⁶.

Zgodnie z obowiązującym do dnia dzisiejszego art. 4 § 1 pkt 4) k.s.h. za spółkę dominującą należy uznać spółkę handlową w przypadku, gdy:

• a) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
• b) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
• c) jest uprawniona do powoływania lub odwoływania większości członków rady nadzorczej innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub
• d) członkowie jej zarządu stanowią więcej niż połowę członków zarządu innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), lub
• e) dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w spółce osobowej zależnej, także na podstawie porozumień z innymi osobami.

Od dnia 13 października 2022 r. w zakresie powyższej definicji funkcjonować będzie zmieniony Nowelizacją pkt f), w myśl którego za spółkę dominującą należy uznać spółkę handlową również w przypadku, gdy wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę.

Podsumowując, spółka dominująca ma rzeczywisty wpływ na funkcjonowanie spółki zależnej m.in. w obrocie gospodarczym, poprzez czynnik kapitałowy lub osobowy. Ponadto, jak podnosi piśmiennictwo: “Poszczególne człony definicji zawartej w art. 4 § 1 pkt 4 lit. a–f są wymienione alternatywnie, co oznacza, że wystarcza spełnienie przesłanek definicyjnych z jednego chociażby członu definicji, aby daną spółkę handlową uznać za dominującą”⁷.

Grupy spółek

Przejdźmy zatem do przedstawienia i omówienia wprowadzonego Nowelizacją do k.s.h. pojęcia “grupy spółek”.

Definicja legalna grupy spółek

Definicja legalna “grupy spółek” umieszczona została w art. 4 § 1 pkt 5¹) k.s.h. W myśl powołanego przepisu przez to określenie należy rozumieć spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierujące się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w “grupie spółek” wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu, tzw. “interes grupy spółek”, uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.

Nie zapominajmy, że w systemie prawa handlowego funkcjonują już spółki dominujące i spółki zależne, których definicje zawiera k.s.h.⁸. Jednak jak wskazał sam ustawodawca w uzasadnieniu do projektu Nowelizacji,: “(…) należy odróżnić ‘grupę spółek’ (która zasadniczo jest adresatem regulacji prawnej określanej mianem prawa holdingowego) od stosunku dominacji i zależności między spółkami, o którym jest mowa w art. 4 § 1 pkt 4 KSH. Grupa spółek jest ‘kwalifikowanym’ stosunkiem dominacji i zależności między określonymi spółkami tworzącymi grupę spółek, gdyż spółki te kierują się wspólną strategią gospodarczą, która umożliwia spółce dominującej sprawowanie jednolitego kierownictwa nad spółką albo spółkami zależnymi. Pozwala to wyróżnić nową kategorię prawną występującą w praktyce polskich i zagranicznych grup spółek, jaką jest ‘interes grupy spółek’”⁹.

“Grupę spółek” należy więc odróżnić od “zwykłego” stosunku dominacji i zależności pomiędzy spółkami, stanowi ona bowiem jego formę kwalifikowaną i tylko wobec niej zastosowanie będą mieć wprowadzone do k.s.h. przepisy prawa holdingowego¹⁰. Co istotne, “grupa spółek” funkcjonuje – jak jednoznacznie wskazał ustawodawca – w oparciu o jednolite kierownictwo spółki dominującej nad spółką albo spółkami zależnymi, co uzasadnione jest przyjętą wspólną strategią, umożliwiającą określenie i realizację ich interesu¹¹.

Interes grupy spółek

Kiedy mówimy natomiast o “interesie grupy spółek”, literatura przedmiotu wskazuje, że: “Polska nauka prawa podjęła już także próbę uchwycenia znaczenia ‘interesu grupy spółek’ na gruncie komentowanych przepisów. A. Kappes wskazuje, że w istocie ‘mamy do czynienia z interesem wspólnika większościowego – spółki dominującej w grupie, a pozostałe spółki (zależne) są de facto instrumentami do realizacji tego interesu (…)’”¹².

W świetle przedstawionego stanowiska doktryny nowa kategoria prawna, jak ustawodawca traktuje “interes grupy spółek”¹³, tak naprawdę koncentruje się wokół interesu spółki dominującej. Jest to tym bardziej zrozumiałe, kiedy przypomnimy sobie treść definicji legalnej “grup spółek”, tj. że to spółka dominująca sprawuje jednolite kierownictwo nad jej spółkami zależnymi i całą “grupą spółek”, co uzasadnia przyjęta strategia w celu realizacji wspólnego interesu.

Spółka dominująca przewodzi spółkom zależnym, koordynuje i kieruje współpracą pomiędzy nimi, wprowadzając zasadniczo w życie własną wizję prowadzonej działalności i całej organizacji. Tym bardziej zaś jest to możliwe wobec okoliczności, że posiada ona realną władzę w spółkach zależnych, będąc w nich wspólnikiem większościowym. Powyższe uzasadniałoby więc wniosek, że “interes grup spółek” jest w gruncie rzeczy interesem spółki dominującej.

Holdingi faktyczne

Jak wyjaśnia ustawodawca: “W polskiej praktyce gospodarczej dominują holdingi faktyczne. Holdingi umowne należą do rzadkości, podobnie jak tak zwane podatkowe grupy kapitałowe (art. 1a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Stąd proponowana nowelizacja KSH – przez wprowadzenie nowego Działu IV, pod tytułem ‘Grupa spółek’ w ramach tytułu pierwszego KSH, pod tytułem ‘Przepisy ogólne’ (art. 21¹ –21¹⁶ KSH) – dotyczy zasadniczo holdingów faktycznych”¹⁴.

Zważywszy więc na stanowisko ustawodawcy, iż nowe przepisy k.s.h. powstały głównie z myślą o holdingach faktycznych¹⁵, warto w ogólnym zarysie przedstawić ten specyficzny rodzaj organizacji gospodarczej.

Zatem zgodnie z literaturą przedmiotu: “Holding należy zdefiniować jako formę koncentracji gospodarczej, polegającą na centralizacji alokacji kapitałów i zysków poprzez stworzenie struktury prawnie samodzielnych, co najmniej dwóch przedsiębiorców, pod jednolitym kierownictwem, z których jeden ma możliwość koordynacji i wpływania na pozostałe podmioty w strukturze, w celu realizowania swojego interesu, który zarazem utożsamia interes holdingu”¹⁶.

Z kolei pod pojęciem holdingów faktycznych należy rozumieć powstanie pomiędzy spółkami realnego stosunku dominacji i zależności, pomimo braku jego sformalizowania w postaci umowy, jak ma to miejsce w holdingach umownych¹⁷.

Zastosowanie przepisów Prawa Holdingowego

Wobec powyższego nasuwa się pytanie, czy przepisy Nowelizacji mają zastosowanie wobec spółek, w których zaistniał realny stosunek dominacji i zależności, a więc w szczególności wobec holdingów faktycznych? Otóż nie. Jak wyjaśniono powyżej, “grupa spółek” jest formą kwalifikowaną “zwykłego” stosunku dominacji i zależności pomiędzy spółkami. Żaden przepis k.s.h. nie nakłada jakiegokolwiek obowiązku na podmioty prawa handlowego przeobrażenia się w “grupę spółek” zważywszy na ich organizację w dotychczasowych strukturach gospodarczych¹⁸. Przepisy prawa holdingowego zostały wprowadzone do k.s.h. jedynie w celu uregulowania relacji prywatno-prawnych pomiędzy spółką dominującą a jej spółkami zależnymi¹⁹. Zgodnie ze stanowiskiem ustawodawcy prawo holdingowe czyni to: “(…) w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej, jak również [poprzez – przyp. wł.] wyposażenie rad nadzorczych w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego, a także wyeliminowanie wątpliwości podnoszonych przez przedsiębiorców i przedstawicieli doktryny”²⁰.

Dlatego też, to od decyzji podmiotów gospodarczych zależy, czy podejmą się przybrania formy “grupy spółek”, przez co wyposażone zostaną w dodatkowe, prawne narzędzia organizacyjne.

Tytuł I Dział IV K.S.H.

Jak już wspomniano nowe uregulowania prawne dotyczące “grupy spółek” ustawodawca wprowadził w szczególności w dziale IV tytułu I k.s.h.²¹.

Powstanie “grupy spółek”

Do powstania “grupy spółek” konieczne jest podjęcie przez zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółek zależnych większością trzech czwartych głosów uchwały o uczestnictwie w “grupie spółek” ze wskazaniem spółki dominującej²². Świadczy to o kwalifikowanej formie “zwykłego” stosunku dominacji i zależności – spółki zależne muszą podjąć formalną decyzję o uczestnictwie w tej organizacji²³. Zgodnie z piśmiennictwem: “Przepis nie reguluje minimalnej treści uchwały o uczestnictwie w grupie spółek, niemniej powinna ona zawierać co najmniej zgodę na przystąpienie do grupy spółek oraz wskazanie podmiotu będącego spółką dominującą w ramach grupy. Spółką dominującą będzie mogła zostać spółka kapitałowa prawa polskiego, jak też spółka prawa zagranicznego w typie spółki kapitałowej”²⁴.

Od tej pory zarówno spółka dominująca, jak i spółki zależne, obok własnego interesu, kierować się będą jednocześnie “interesem grupy spółek”, o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników mniejszościowych albo akcjonariuszy mniejszościowych spółek zależnych²⁵.

Uczestnictwo w “grupie spółek” należy ujawnić w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego²⁶. Obowiązek ten dotyczy to zarówno spółek zależnych, jak i spółki dominującej²⁷. Jeżeli spółka dominująca ma siedzibę za granicą, uczestnictwo w “grupie spółek” wystarczy ujawnić w rejestrze spółki zależnej.

Ujawnienie organizacji ma charakter deklaratoryjny²⁸, jednak pomimo tej okoliczności, przed jego dokonaniem “grupa spółek” pozbawiona jest możliwości korzystania m.in. z opisanej poniżej instytucji wiążącego polecenia²⁹.

Konkludując, dopiero od momentu ujawnienia “grupy spółek” w Krajowym Rejestrze Sądowym, a więc kwalifikowanej formy “zwykłego” stosunku dominacji i zależności, organizacja ta będzie mogła posługiwać się uprawnieniami przewidzianymi dla niej w prawie holdingowym.

Wiążące polecenie

Do istotniejszych rozwiązań przewidzianych przez Nowelizację należy wiążące polecenie³⁰.

Jak wyjaśnił ustawodawca w uzasadnieniu projektu Nowelizacji: “Podstawową instytucją prawną, która ma zapewnić spółce dominującej sprawne zarządzanie grupą spółek, jest wiążące polecenie kierowane przez spółkę dominującą do spółki zależnej (art. 21² projektowanego KSH). Prawna regulacja tej instytucji jest konieczna, gdyż w świetle przepisu art. 375¹ KSH możliwość wydania wiążącego polecenia przez spółkę dominującą spółce zależnej jest wykluczona wtedy, gdy spółka zależna jest spółką akcyjną. Z kolei w sytuacji, gdy spółka zależna byłaby spółką z o.o., powyższy problem także istnieje. Wprawdzie na gruncie spółki z o.o. nie ma odpowiednika art. 375¹ KSH, to jednak w doktrynie prawa handlowego wyrażane są poglądy, że wspólnicy bądź zgromadzenie wspólników tej spółki (a w tym przypadku spółka dominująca) nie mogą wydawać spółce (jej zarządowi) wiążących poleceń. Stąd konieczna jest wyraźna regulacja wspomnianej materii, zaś art. 21² projektowanego KSH regulujący dopuszczalność dawania wiążących poleceń spółki dominującej względem spółki zależnej stanowi lex specialis w stosunku do art. 375¹ KSH”³¹.

Wiążące polecenia w formie pisemnej lub elektronicznej – pod rygorem nieważności – wydaje zarząd spółki dominującej³² m.in. jeżeli jest to uzasadnione “interesem grupy spółek” i powinno zawierać co najmniej:

1. oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia,
2. wskazanie “interesu grupy spółek”, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia,
3. spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują,
4. przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Zarząd spółki zależnej przyjmuje lub odmawia wykonania wiążącego polecenia, o czym informuje spółkę dominującą.

Jeżeli zarząd spółki zależnej decyduje się na wykonanie wiążącego polecenia podejmuje uchwałę, w której wskazuje co najmniej wymienione powyżej elementy wiążącego polecenia zarządu spółki dominującej.

W przypadku jednak kiedy:

1. wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną doprowadziłoby do jej niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością,
2. istnieje uzasadniona obawa, że wiążące polecenie jest sprzeczne z interesem spółki zależnej³³ i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w “grupie spółek” w okresie dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa albo statut spółki zależnej stanowi inaczej³⁴,
3. umowa albo statut spółki zależnej przewiduje dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia³⁵ – zarząd spółki zależnej podejmuje uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, która obligatoryjnie zawiera uzasadnienie.

Jeżeli wykonanie wiążącego polecenia wiąże się ze spowodowaniem szkody spółce zależnej, odpowiedzialność jej członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatora jest wyłączona. Podobnie jest w przypadku, kiedy członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidator spółki dominującej działał w “interesie grupy spółek”.

Jak podnosi literatura przedmiotu: “Novum pod pewnymi warunkami jest art. 21⁵ § 1 k.s.h. wyłączający odpowiedzialność spółki zależnej za działanie w interesie grupy spółek dotyczy jedynie odpowiedzialności odszkodowawczej, i to wobec samej spółki. Niezależnie od powyższego, przewidywane w nowelizacji Kodeksu spółek handlowych zwolnienie z odpowiedzialności cywilnej członków zarządu spółki zależnej za wykonanie wiążącego polecenia zakłada nie tylko, że ocena zarządu spółki zależnej prawa spółki dominującej do wydania polecenia i ocena owego polecenia i jego skutków była uzasadniona, ale przede wszystkim to, że takie wiążące polecenie w ogóle zostanie wydane. Nowelizacja nie wyłącza wprost odpowiedzialności jednakże z jej uzasadnienia wynika, że w przypadku osoby wykonującej wiążące polecenie nie będzie możliwe uznanie, że osoba ta przekracza uprawnienia lub nie dopełnia swoich obowiązków. W jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada, tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności, a jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada wobec wierzyciela spółki zależnej, chyba że nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia. Projektodawca założył, że reguła business judgment rule ma odpowiadać na kluczowy dylemat ładu korporacyjnego by zachęcić osoby piastujące stanowiska menadżerskie do podejmowania dobrych decyzji, a poddać ich odpowiedzialności cywilnoprawnej za złe decyzje biznesowe narażające spółkę na straty, chociaż ponoszą pełen koszt związany z ich osobistą odpowiedzialnością za złą decyzję, to otrzymują tylko część zysków wynikających z podjętych dobrych decyzji”³⁶.

Pozostałe uprawnienia spółki dominującej

Do pozostałych uprawnień spółki dominującej przewidzianych Nowelizacją należy prawo dostępu do ksiąg i informacji o spółkach zależnych³⁷, prawo rady nadzorczej do sprawowania stałego nadzoru nad spółkami zależnymi uczestniczącymi w “grupie spółek”, jednak wyłącznie w zakresie realizacji “interesu grupy spółek”³⁸, czy też prawo do przymusowego wykupu udziałów albo akcji należących do wspólników albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej³⁹.

Przepisy prawa holdingowego regulują również kwestię odpowiedzialności spółki dominującej odpowiednio wobec spółki zależnej⁴⁰, wspólników i akcjonariuszy spółki zależnej⁴¹, jak i względem wierzycieli spółki zależnej⁴².

Uprawnienia spółki zależnej

Natomiast odnośnie do spółki zależnej ustawodawca przewidział następujące uprawnienia i obowiązki: obowiązek spółki zależnej sporządzenia sprawozdania o jej powiązaniach umownych ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, które to sprawozdanie obejmuje w swej treści wskazanie wiążących poleceń wydawanych spółce zależnej przez spółkę dominującą⁴³, prawo do żądania wyznaczenia przez sąd rejestrowy firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości oraz działalności “grupy spółek”⁴⁴, czy też prawo do przymusowego odkupu udziałów albo akcji należących do wspólników albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej⁴⁵.

Uprawnienia wierzycieli spółki zależnej

W Nowelizacji uwzględniono również sytuację wierzycieli spółki zależnej i wyposażono ich w następujące możliwości działania. Przede wszystkim więc jeżeli egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, chyba że nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia⁴⁶. Dodatkowo wierzyciele spółek zależnych mogą zapoznawać się z ich sprawozdaniami, w których wskazywane są powiązania umowne ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego, nadto w których zamieszcza się również informacje na temat wydanych przez spółkę dominującą spółce zależnej wiążących poleceń⁴⁷. Ostatnie uprawnienie jest szczególnie istotne biorąc pod uwagę treść art. 21¹⁴ k.s.h., zgodnie z którym spółka dominująca nie będzie ponosić odpowiedzialności względem wierzycieli spółki zależnej, m.in. gdy ich szkoda nie wynika z wykonania wiążącego polecenia przez spółkę zależną.
Wskazane przepisy, jak już podniesiono wcześniej, są odpowiedzią ustawodawcy na ciągle zmieniające się realia prowadzenia aktywności gospodarczej. Jak wyjaśniono w projekcie Nowelizacji: “Potrzeba wprowadzenia powyższej regulacji prawnej [prawa holdingowego – przyp. wł.] nie wynika z konieczności dostosowania polskiego prawa spółek handlowych do prawa europejskiego, gdyż planowany projekt Dziewiątej Dyrektywy Unii Europejskiej o prawie koncernowym (holdingowym) z 1985 roku nie stał się nawet oficjalnym projektem Rady WE, zaś prace nad nim zostały definitywnie zaprzestane. Wynika ona natomiast z postulatów zgłaszanych przez przedsiębiorców działających w stosunkach dominacji i zależności. Lista potrzeb i zarazem oczekiwań pod adresem ustawodawcy jest obszerna. Lista ta wychodzi nawet poza prawo prywatne, obejmując między innymi kwestie opodatkowania transakcji przy zastosowaniu tak zwanych cen transferowych”⁴⁸.

***

Jednak, jak ma to miejsce zazwyczaj przy wprowadzaniu nowych regulacji prawnych, to czas pokaże, czy zamierzenia ustawodawcy i jego odpowiedź na zmieniającą się rzeczywistość gospodarczą w postaci przepisów prawa holdingowego, przyniosą spodziewane efekty.

Przypisy

1. Ustawa z dnia 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 807 ze zm., dalej: Nowelizacja).
2. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 ze zm., dalej: k.s.h.).
3. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IX kadencja, Prezes Rady Ministrów, RM-0610-98-21, uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, str. 1, Druk nr 1515, Warszawa 2021 r., dostępny w dniu 7 października 2022 r. pod adresem strony internetowej: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1515.
4. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IX kadencja, Prezes Rady Ministrów, RM-0610-98-21, uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, str. 2, Druk nr 1515, Warszawa 2021 r., dostępny w dniu 7 października 2022 r. pod adresem strony internetowej: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1515.
5. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IX kadencja, Prezes Rady Ministrów, RM-0610-98-21, uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, str. 2, Druk nr 1515, Warszawa 2021 r., dostępny w dniu 7 października 2022 r. pod adresem strony internetowej: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1515.
6. W niniejszym wpisie, poza ppkt. Spółka dominująca a spółka zależna, ppkt. Holdingi faktyczne oraz tam gdzie wyraźnie wskazane, przez pojedyncze pojęcia: “spółka dominująca” i “spółka zależna” rozumie się spółki uczestniczące w “grupie spółek”.
7. M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, kom. do art. 4 k.s.h., pkt 5, WKP 2018, Lex.
8. por. art. 4 § 1 pkt 4) k.s.h.
9. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej…, uzasadnienie rządowego projektu…, str. 6-7.
10. w szczególności: od art. 21¹ k.s.h. do 21¹⁶ k.s.h.
11. por. A. Czarnecka [w:] M. Baran (red.), A. Czarnecka (red.), Prawo holdingowe. Praktyczny komentarz, kom. do art. 4 k.s.h., pkt 9.4., 2022, Lex; por. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej…, uzasadnienie rządowego projektu…, str. 20.
12. A. Czarnecka [w:] M. Baran (red.), A. Czarnecka (red.), Prawo holdingowe …, kom. do art. 4 k.s.h., pkt. 9.4.
13. por. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej…, uzasadnienie rządowego projektu…, str. 7.
14. por. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej…, uzasadnienie rządowego projektu…, str. 4.
15. Jak wyjaśnia w uzasadnieniu do projektu Nowelizacji ustawodawca: “Przepisy te mogą jednak znaleźć zastosowanie także do holdingów umownych, ponieważ holding umowny z reguły spełnia przesłanki istnienia holdingu faktycznego. Dopuszczalność tworzenia holdingów umownych wynika także z zasady wolności umów (art. 353¹ Kodeksu Cywilnego (dalej również jako: ‘KC’) w związku z art. 2 KSH), co wobec braku wystarczająco ukształtowanej praktyki kontraktowej wyklucza potrzebę szczegółowej regulacji takich holdingów w ramach Kodeksu spółek handlowych” (j.w.).
16. M. Topór, Problem regulacji przepływu informacji w holdingu, teza 1, PPH 2019, Lex.
17. por. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej…, uzasadnienie rządowego projektu…, str. 4.
18. A. Czarnecka [w:] M. Baran (red.), A. Czarnecka (red.), Prawo holdingowe…, kom. do art. 4 k.s.h, pkt 2.3.
19. por. ppkt. Prawo holdingowe.
20. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej…, uzasadnienie rządowego projektu…, str. 2.
21. od art. 21¹ k.s.h. do 21¹⁶ k.s.h.
22. por. art. 21¹ § 2 k.s.h.
23. por. M. Koralewski, Grupa spółek – definicja i praktyczne problemy holdingów, pkt. 1, 2022 Lex.
24. K. Żółcińska [w:] M. Baran (red.), A. Czarnecka (red.), Prawo holdingowe …, kom. do art. 21¹ k.s.h., pkt 2.6.
25. por. art. 21¹ § 1 k.s.h.
26. por. art. 21¹ § 3 k.s.h.
27. por. K. Żółcińska [w:] M. Baran (red.), A. Czarnecka (red.), Prawo holdingowe …, kom. do art. 21¹ k.s.h., pkt 3.1.
28. por. K. Żółcińska [w:] M. Baran (red.), A. Czarnecka (red.), Prawo holdingowe …, kom. do art. 21¹ k.s.h., pkt 3.2.
29. dokładniej: przepisów art. 21²–21⁴, art. 21⁶, art. 21⁷, art. 21¹⁰–21¹⁴ nie stosuje się przed ujawnieniem w rejestrze uczestnictwa w “grupie spółek”.
30. por. art. 21² k.s.h. i nast.
31. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej …, uzasadnienie rządowego projektu …, str. 10.
32. por. M. Koralewski, Grupa spółek …, pkt. 4.
33. tj. spółki zależnej, która nie jest spółką jednoosobową.
34. w określeniu wysokości szkody spółka zależna uwzględnia korzyści uzyskane przez nią w związku z uczestnictwem w “grupie spółek” w okresie ostatnich dwóch lat obrotowych
35. zgodnie z art. 21⁴ § 4 k.s.h. skuteczność uchwały o zmianie umowy albo statutu spółki zależnej wprowadzającej dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia zależy od odkupienia przez spółkę dominującą udziałów albo akcji tych wspólników albo akcjonariuszy spółki zależnej, którzy nie zgadzają się na zmianę. Wspólnicy albo akcjonariusze, obecni na zgromadzeniu wspólników albo walnym zgromadzeniu, zgłaszają żądanie odkupienia ich udziałów albo akcji, w terminie dwóch dni od dnia zakończenia zgromadzenia. Nieobecni wspólnicy zgłaszają żądanie odkupienia ich udziałów w terminie miesiąca od dnia zakończenia zgromadzenia wspólników, na którym podjęto uchwałę o zmianie umowy, a nieobecni akcjonariusze zgłaszają żądanie odkupienia ich akcji w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały o zmianie statutu spółki zależnej. Wspólników albo akcjonariuszy, którzy nie zgłoszą żądania odkupienia ich udziałów albo akcji w terminie, uważa się za zgadzających się na zmianę. Przepisy art. 417 § 1-3 k.s.h. stosuje się odpowiednio.
36. T. Błotnicki, Zasady odpowiedzialności cywilnej w grupie spółek, pkt 10-12, 2022, Lex.
37. por. art. 21⁶ k.s.h.
38. por. art. 21⁷ k.s.h.
39. por. art. 21¹¹ k.s.h.
40. por. art. 21¹² k.s.h.
41. por. art. 21¹³ k.s.h.
42. por. art. 21¹⁴ k.s.h.
43. por. art. 21⁸ k.s.h.
44. por. art. 21⁹ k.s.h.
45. por. art. 21¹⁰ k.s.h.
46. por. art. 21¹⁴ § 1 k.s.h.
47. por. art. 21¹⁸ k.s.h.
48. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IX kadencja, …, uzasadnienie rządowego projektu …, str. 2-3.