Czym jest akt założycielski?

Akt założycielski fundacji

Zgodnie z przepisami ustawy o fundacjach, fundacja jest organizacją non-profit, której celem jest realizacja określonych zadań społecznie użytecznych, takich jak edukacja, ochrona zdrowia, kultura czy pomoc społeczna. Do założenia takiej organizacji jak fundacja należy spełnić szereg wymagań określonych przepisami prawa. Jednym z pierwszych kroków w celu założenia fundacji musi być ustanowienie aktu fundacyjnego (art. 3 ustawy o fundacjach).

Akt fundacyjny (akt założycielski fundacji) jest to jednostronne oświadczenie woli fundatorów lub fundatora, które zmierza do ustanowienia fundacji. Jest to jeden z elementów konstytutywnych dla powstania fundacji jako osoby prawnej. Zawiera on wszystkie niezbędne informacje dotyczące fundacji, takie jak cel jej działania, skład majątku początkowego oraz podstawowe zasady jej funkcjonowania. Wpisanie fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego jest obowiązkowe. Zgodnie z art. 7 ustawy o fundacjach, wraz ze wpisem fundacja zyskuje osobowość prawną.

Fundator (lub fundatorzy) to osoba bądź osoby fizyczne lub prawne, która decyduje się na powołanie do życia fundacji. Fundator jest odpowiedzialny za wniesienie majątku fundacji oraz za określenie jej celów i zasad funkcjonowania. Sporządzając akt założycielski fundator zobowiązuje się do ustanowienia fundacji i przekazania na jej rzecz określonego majątku.

Akt założycielski fundacji musi zawierać kilka kluczowych elementów, które są niezbędne do powołania fundacji. Są to:

• cel fundacji,
• składniki majątkowe przeznaczone na realizację celu – składnikami majątkowymi mogą być pieniądze, papiery wartościowe, oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości (art. 3 ust. 3 ustawy o fundacjach).

Wymogi wskazane w art. 3 ust. 2 ustawy o fundacjach stanowią minimum jakie należy zawrzeć w akcie założycielskim fundacji. Brak jest przeciwskazań, aby akt fundacyjny (akt założycielski fundacji) zawierał postanowienia dodatkowe.

Zgodnie z przepisami, akt fundacyjny powinien mieć formę aktu notarialnego. Forma ta jednak nie musi być zachowana w przypadku powołania fundacji w testamencie. Wówczas wystarczający będzie testament własnoręczny – jest to jedyny wyjątek, kiedy do powołania fundacji nie jest wymagana forma aktu notarialnego.
Akt założycielski fundacji może zostać odwołany przez Fundatora aż do momentu zarejestrowania fundacji. W przypadku, kiedy fundatorów jest więcej, odwołanie aktu przez chociaż jednego z nich powoduje nieważność całego aktu fundacyjnego.

Akt założycielski fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to stosunkowo nowa, specjalna forma organizacji, wprowadzona ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Zwykle zakłada się ją w celu zarządzania majątkiem rodzinnym. Zgodnie z brzmieniem ustawy o fundacji rodzinnej: “Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej”. Jednym z kluczowych elementów tworzenia takiej fundacji jest akt założycielski, czyli dokument, który ustanawia fundację i reguluje najważniejsze kwestie związane z jej funkcjonowaniem. Fundacja rodzinna może bowiem powstać jedynie na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest złożenie oświadczenia o jej ustanowieniu w akcie założycielskim przez fundatora, jest to tzw. czynność inter vivos. Drugim sposobem jest złożenie takiego oświadczenia w testamencie (czynność mortis causa). Zatem sposoby powołania fundacji rodzinnej są identyczne, jak w przypadku “zwykłej” fundacji.

Akt założycielski fundacji rodzinnej musi być starannie przygotowany, określać strukturę fundacji, zasady jej działania oraz cele jakie ma realizować. Taki dokument niejako wyznacza kierunki zarządzania majątkiem oraz rozdziału zysków między beneficjentami. Akt założycielski tworzony jest przez fundatora lub fundatorów, czyli osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, zakładające fundację i przekazujące do niej swój majątek. Może to być jedna osoba lub grupa ludzi, zazwyczaj członków rodziny. Fundatorem fundacji rodzinnej nie może być natomiast osoba prawna. Sporządzenie aktu założycielskiego wymaga formy aktu notarialnego, co oznacza, że musi być przygotowany i zatwierdzony przed notariuszem (zarówno, kiedy powołujemy fundację rodzinną w akcie założycielskim, jak i w przypadku testamentu – art. 22 ustawy o fundacji rodzinnej).

Akt założycielski spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to jedna z najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Jej atrakcyjność wynika z faktu, iż wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki jedynie do wysokości wniesionych wkładów, co zmniejsza ryzyko osobiste.

Akt założycielski spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to dokument, który powołuje do życia spółkę i określa podstawowe zasady jej działania. Jego zawarcie jest obowiązkowym krokiem w procesie zakładania spółki, a od jego treści zależy jak spółka będzie funkcjonować w przyszłości. W przypadku spółki z o.o. z jednym wspólnikiem, dokument ten nazywamy aktem założycielskim. W przypadku spółek tworzonych przez kilku wspólników, mówi się o umowie spółki. Należy pamiętać, iż ilekroć w kodeksie spółek handlowych wspominana jest “umowa spółki” należy pod tym pojęciem rozumieć również “akt założycielski” (art. 4 § 2 kodeksu spółek handlowych). Pomimo różnicy w nazwie oba dokumenty pełnią podobne funkcje i regulują najważniejsze aspekty działania spółki.

Akt założycielski sporządza założyciel spółki (w przypadku większej liczby wspólników mówimy o założycielach i umowie spółki). Może to być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Ważne jest, że akt założycielski (zarówno jak umowa spółki) musi być zawarty w formie aktu notarialnego, co oznacza, że dokument ten musi zostać podpisany w obecności notariusza, chyba że rejestracja odbywa się online za pośrednictwem serwisu S24, gdzie można skorzystać ze wzorca.

Stosownie do art. 157 § 1 kodeksu spółek handlowych, informacje jakie powinny się znaleźć w akcie założycielskim to:

• informacje dotyczące nazwy – nazwa spółki powinna być unikalna i nie może wprowadzać w błąd co do działalności spółki. Musi zawierać oznaczenie “spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” lub skrót ”sp. z o.o.”,
• informacje dotyczące siedziby spółki – określenie miejscowości, w której będzie znajdować się siedziba spółki,
• przedmiot działalności spółki – należy dokładnie określić, czym spółka będzie się zajmować. Przedmiot działalności określa się przez wskazanie odpowiednich kodów PKD (Polska Kwalifikacja Działalności), które definiują rodzaj działalności gospodarczej,
• wysokość kapitału zakładowego – minimalny kapitał zakładowy w spółce z o.o. wynosi 5000 zł,
• informację czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
• liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Po podpisaniu aktu założycielskiego spółki z o.o., kolejnym jest jej rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Akt założycielski to nie tylko formalność, ale dokument, który ma ogromne znaczenie praktyczne. Jego rola obejmuje formalne powołanie spółki oraz określenie zasad działania.

Akt założycielski komitetu społecznego

Komitet społeczny to inicjatywa obywatelska, powoływana przez grupę osób w celu realizacji określonych zadań społecznych, najczęściej o charakterze dobroczynnym, społecznym czy kulturalnym. Formalnym dokumentem, który rozpoczyna działalność takiego komitetu jest akt założycielski. Jest to kluczowy dokument dla legalnego funkcjonowania komitetu, dlatego tak ważnym jest aby został sporządzony w sposób poprawny i zgodny z obowiązującymi przepisami.

Akt założycielski komitetu społecznego ustanawia komitet i określa jego podstawowe zasady działania. Jest on niejako podstawą prawną działalności komitetu, która określa jego cel, zasady funkcjonowania oraz sposób organizacji. W Polsce komitety społeczne są często tworzone w celu organizacji zbiórek charytatywnych.

Akt założycielski sporządzają założyciele komitetu, czyli osoby, które podejmują się zainicjowania danej inicjatywy społecznej. Komitet społeczny mogą założyć co najmniej 3 osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych oraz niekarane za popełnienie przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwa skarbowe (art. 4 ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych). W treści aktu założycielskiego należy w szczególności wskazać:

• cel, w którym powoływany jest komitet społeczny,
• dane osób powołujących, takie jak: imię i nazwisko, PESEL i adres zamieszkania,
• adres do korespondencji,
• dane osób uprawnionych do reprezentacji komitetu,
• oświadczenie o niekaralności za wskazane wyżej przestępstwa osób powołujących komitet.

Ustawodawca w przypadku aktu założycielskiego komitetu społecznego nie wymaga szczególnej formy, wystarczy sporządzenie go w postaci papierowej i opatrzenie podpisami osób powołujących.

Kompleksowe wsparcie w zakresie aktu założycielskiego

Nasza kancelaria prawna – Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego, specjalizuje się specjalizuje się między innymi w prawie gospodarczym, w tym także w sprawach związanych z zakładaniem fundacji, fundacji rodzinnych, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością czy komitetów społecznych. Z przyjemnością pomożemy Państwu w każdej sprawie związanej z niniejszą tematyką. Jesteśmy do Państwa dyspozycji:

• pod numerem telefonu: +48 533 940 018
• pod adresem e-mail: [email protected]
• w siedzibie kancelarii: al. Słowackiego 15A/8 31-159 Kraków (po wcześniejszym umówieniu terminu spotkania)

Opracowano na podstawie

• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 18 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 166).
• Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. poz. 326 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1672).
• A. Kidyba, Ustawa o fundacjach. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2023.
• P. Blajer, Reprezentacja i pełnomocnik w fundacji rodzinnej w organizacji, LEX 2024.