Kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia w okresie epidemii koronawirusa

Uprawnienie dyrektora do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem

Zgonie z art. 20 ust. 1 pkt 2 Ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela – dyrektor szkoły rozwiązuje stosunek pracy w razie całkowitej likwidacji szkoły. W razie częściowej likwidacji szkoły, albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy lub, na jego wniosek, przenosi nauczyciela w stan nieczynny.

Powyższy przepis nie mówi jednak nic o tym, według jakich kryteriów dyrektor szkoły ma wybrać konkretnego nauczyciela do zwolnienia. Zastosowanie owych kryteriów jest niezbędne w sytuacji, gdy dany przedmiot naucza więcej niż jeden nauczyciel, lub dane stanowisko zajmuje co najmniej dwóch nauczycieli, a wskutek częściowej likwidacji szkoły lub zmian organizacyjnych w szkole dalsze zatrudnianie w pełnym wymiarze zajęć nauczyciela nie będzie możliwe. Dyrektor szkoły nie może dowolnie zdecydować, z którym nauczycielem rozwiąże stosunek pracy. Wybór nauczyciela do zwolnienia winien być dokonany w oparciu o poniższe kryteria.

Wytyczne co do kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z 13 września 2016 r., sygn. akt: I PK 30/16 wskazał, iż motywy wyboru pracownika do zwolnienia myszą być obiektywne i sprawiedliwe. Ponadto, kryteria te muszą być niedyskryminujące, a także jasne i zrozumiałe. Wybór nauczyciela do zwolnienia z pracy nie może być dowolny oraz nie powinien naruszać zasady równego traktowania nauczycieli lub zakazu dyskryminacji.

Najważniejszymi kryteriami doboru do zwolnienia powinny być:

• przydatność pracownika do pracy,
• kwalifikacje i umiejętności zawodowe nauczyciela,
• doświadczenie zawodowe,
• staż i przebieg dotychczasowej pracy,
• dyspozycyjność wobec pracodawcy.

Co istotne, ustawodawca – w związku epidemią koronawirusa – nie wprowadził żadnych nowych regulacji, które odnosiłyby się do kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia. Zatem w sytuacji, gdy zajdzie konieczność zwolnienia nauczyciela, dyrektor szkoły powinien opracować i zastosować kryteria zwolnienia z pracy nauczycielskiej z zachowaniem wytycznych wskazanych w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Ruch kadrowy związany z epidemią koronawirusa, a kryteria zwolnienia spotykane w orzecznictwie sądów powszechnych.

W nowych warunkach związanych  epidemią koronawirusa opracowanie kryteriów zwolnienia z pracy nauczycielskiej zgodnych z wymogami stawianymi przez orzecznictwo SN niejednokrotnie może okazać się dla dyrektorów szkoły problematyczne. W stosunkowo nowym orzeczeniu, tj.  wyroku z dnia 22 stycznia 2015 r., III PK 56/14 Sad Najwyższy stwierdził, iż przy ocenie, czy zmiany organizacyjne uniemożliwiają dalsze zatrudnienie nauczyciela, należy uwzględnić wszystkie posiadane przez niego kwalifikacje nauczycielskie, a nie tylko kwalifikacje odnoszące się do przedmiotu, którego nauczał. Wybór do zwolnienia jednego z kilku nauczycieli nauczających określonego przedmiotu wymaga porównania ich sytuacji zawodowej w szczególności w zakresie: stażu zatrudnienia, doświadczenia zawodowego, zakresu wykształcenia przydatnego w pracy nauczyciela, stopnia awansu zawodowego, uprawnień do nauczania jednego lub kilku przedmiotów, osiągnięć dydaktycznych. Dyrektorzy kwalifikując konkretnych nauczycieli do zwolnienia na podstawie ww. kryteriów muszą zachować daleko idącą ostrożność, aby uniknąć sytuacji w której w związku ze zmianami organizacyjnymi w szkole wywołanymi epidemią koronawiursa, w tym z związanymi głównie z obowiązkiem realizacji nauczania zdalnego, nie naruszyć nakazu stosowania  obiektywnych i niedyskryminujących przesłanek wyboru konkretnego nauczyciela do zwolnienia.

Przykładowe, niedopuszczalne kryteria zwolnienia z pracy nauczycielskiej

W tym miejscu  wypada wspomnieć o kryteriach wyboru nauczyciela do zwolnienia uznawanych przez orzecznictwo za niedopuszczalne.  Do niedozwolonych kryteriów możemy zaliczyć między innymi:

• zwolnienie pracownika na podstawie oceny o niewystarczającej liczbie godzin dla nauczyciela dokonanej tylko w odniesieniu do danej jednostki wpisanej w umowie o pracę lub akcie mianowania (postanowienie SN z dnia 9 lipca 2014 roku, sygn. akt: I PZP 5/14),
• przynależność związkową nauczyciela (wyrok SN dnia 1 marca 2016 r., I PK 125/15),

Co w kolejnym wpisie dotyczącym tematyki kryteriów zwolnienia z pracy nauczyciela?

W kolejnych wpisach przyjrzymy się bliżej zagadnieniu stosowania dozwolonych kryteriów w odniesieniu do konkretnych przykładów mogących pojawić się na tle sytuacji z koronawirusem. Chodzi o to, czy np. w ramach dozwolonego kryterium kwalifikacji zawodowych i doświadczenia zawodowego można wybrać do zwolnienia nauczyciela przejawiającego braki w wiedzy i doświadczeniu w zakresie prowadzenia nauki zdalnej w czasie epidemii koronawirusa. Postaramy się m. in. odpowiedzieć na pytanie,  czy zwolnienie nauczyciela z powodu braku doświadczenia w prowadzeniu zajęć z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość może być uznane za prawidłowe zwolnienie  nauczyciela w ramach dozwolonego kryterium doświadczenia zawodowego.