Umowa leasingu – co powinna zawierać?

Czym jest umowa leasingu?

Ramy umowy leasingu zostały uregulowane w kodeksie cywilnym w artykułach od 7091 do 70918. Leasing polega na oddaniu do używania rzeczy przez finansującego dla korzystającego, który w zamian za używanie rzeczy uiszcza odpowiednią opłatę w postaci rat. W obrocie prawnym rozróżnia się wiele rodzajów leasingu, jednak największe znaczenie mają:

• leasing operacyjny oraz
• leasing finansowy

Na czym polega różnica między nimi?

Przede wszystkim zawierając umowę leasingu operacyjnego korzystający, czyli osoba, która po podpisaniu umowy będzie używać rzecz (np. samochód) wziętą w leasing, będzie mogła taką rzecz nabyć lub zrezygnować z jej nabycia. Po zakończeniu umowy leasingu może więc nastąpić wykup rzeczy, za cenę określoną w umowie.

W przypadku umowy leasingu finansowego, po upływie okresu trwania umowy, prawo własności przedmiotu leasingu przechodzi na korzystającego. Nie będzie więc konieczne uiszczenie dodatkowych opłat tj. w przypadku leasingu operacyjnego (wykupu), by korzystający mógł stać się właścicielem rzeczy.

Poza powyższym należy wymienić następujące różnice pomiędzy tymi dwoma formami leasingu:

Oprócz leasingu finansowego i operacyjnego istnieje także leasing refinansowy (gdzie bank pokrywa częściowo koszty zakupu, udzielając kredytu korzystającemu), czy leasing “mokry”, w przypadku którego oprócz przedmiotu leasingu finansujący świadczy także dodatkowe usługi (stosowany głównie w transporcie morskim lub powietrznym, dodatkowe usługi mogą polegać tutaj np. na udostępnieniu załogi).

Co może, a co nie może być przedmiotem leasingu?

Co może:

• ruchomości (np. samochód, sprzęt rolniczy itd.),
• nieruchomości,
• części składowe.

Co nie może:

• prawa (np. udziały w spółce),
• przedsiębiorstwo (ponieważ stanowi zbiór praw),
• gospodarstwo rolne (ponieważ stanowi zbiór praw).

Dzięki powyższemu widać, że w leasing można oddać jedynie rzeczy materialne.

Co powinna zawierać umowa leasingu?

Po pierwsze umowa leasingu powinna składać się z elementów przewidzianych dla każdej umowy w obrocie prawnym, czyli:

• oznaczenie stron oraz
• oznaczenie przedmiotu umowy (leasingu),
• czas i miejsce sporządzenia umowy.

Najważniejsze jednak, aby pamiętać, by w umowie leasingu znalazły się następujące elementy (essentiala negoti – czyli elementy konieczne umowy) tj.:

• zobowiązanie finansującego do nabycia rzeczy od oznaczonego zbywcy i na warunkach określonych w umowie leasingu,
• zobowiązanie finansującego do oddania rzeczy korzystającemu do używania albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony,
• zobowiązanie korzystającego do zapłaty w umówionych ratach wynagrodzenia pieniężnego, równego co najmniej cenie bądź wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Co więcej, umowa leasingu powinna zawierać:

• oznaczenie czasu trwania leasingu (leasing jest stosunkiem terminowym),
• określenie rodzaju amortyzacji,
• określenie praw i obowiązków stron, a także
• określenie ewentualnych ryzyk związanych ze stosunkiem prawnym (np. kary umowne, odsetki, możliwość odstąpienia od umowy, możliwość wypowiedzenia umowy itd.).

Ponadto umowa leasingu musi zostać zawarta w formie pisemnej – co oznacza, że muszą ją ręcznie (lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym) podpisać obie strony umowy. W innym wypadku umowa taka będzie nieważna.

Finansujący i korzystający

Stronami umowy Leasingu jest finansujący oraz korzystający. Finansujący odpowiada za zakup i przekazanie rzeczy do używania korzystającemu. Finansujący pozostaje także właścicielem rzeczy, przez cały okres trwania umowy leasingu, nabywa ją we własnym imieniu i na własny rachunek. Z faktu posiadania prawa własności do przedmiotu leasingu finansujący posiada wiele uprawnień względem rzeczy, może np. sprawdzać stan techniczny rzeczy.

Przepisy dotyczące umowy leasingu przewidują szereg uprawnień dla finansującego, jest to między innymi, prawo do:

• wypowiedzenia umowy, jeśli korzystający nie utrzymuje rzeczy w należytym stanie (tzn. w stanie niepogorszonym np. nie dokonuje napraw i konserwacji przedmiotów) i pomimo upomnień finansującego nie korzysta z niej w prawidłowy sposób (nie podejmuje starań, by używać rzecz tak, by pozostała w niepogorszonym stanie),
• wypowiedzenia umowy w wypadku dokonania w rzeczy zmian bez zgody finansującego bądź w wypadku oddania rzeczy osobie trzeciej do korzystania bez zgody finansującego,
• wypowiedzenia umowy w wypadku zwłoki z zapłatą, chociażby jednej raty. Wówczas powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony ustaliły inny termin wypowiedzenia (art. 70911 k.c.), (ten obowiązek finansującego dotyczy także przypadków wypowiedzenia umowy przewidzianych w poprzednim podpunkcie).

Co więcej, finansujący:

• nie opowiada w stosunku do korzystającego za wady rzeczy, chyba że wady powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność (np. gdy finansujący sam uszkodził rzecz),
• nie odpowiada także za przydatność rzeczy do umówionego użytku, oznacza to że ryzyko nieprzydatności rzeczy do umówionego użytku ponosi korzystający. Za nieprzydatność rzeczy (obciążenie rzeczy takimi wadami, które uniemożliwiają korzystanie z rzeczy) nie odpowiada także zbywca, choć ponosi on odpowiedzialność względem finansującego za wady przedmiotu leasingu,
• natomiast w wypadku utraty rzeczy przez korzystającego umowa leasingu wygasa, a finansujący może żądać zapłaty wszystkich rat, pomniejszonych o korzyści jakie finansujący uzyskał w skutek zapłaty, zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2019 r. (sygn. II CSK 9/18) pomniejszenie obejmuje także odsetki od rat, które stały się natychmiast wymagalne w wyniku rozwiązania umowy. Sąd Najwyższy stwierdza także, że taka regulacja prawna posiada w gruncie rzeczy funkcję odszkodowawczą – jej celem jest bowiem przywrócenie takiego stanu majątku finansującego jaki byłby, gdyby do utraty nie doszło i umowa zastałaby wykonana (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt: IV CSK 298/12).

Jakie są natomiast uprawnienie korzystającego? Posiada on uprawnienie do:

• wydania mu rzeczy w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili jej otrzymania przez finansującego od zbywcy,
• żądania wydania mu odpisu umowy ze zbywcą lub odpisu innych posiadanych przez korzystającego dokumentów dotyczących tej umowy, w szczególności odpisu dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta,
• prawo do zawiadomienia przez finansującego o konieczności dokonania wszelkich konserwacji i napraw rzeczy,
• prawo do dokonania zmian w rzeczy, jeżeli korzystający wyrazi na to zgodę,
• jeżeli finansujący zobowiązał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca od upływu tego czasu.

Ponadto korzystający może zostać zobowiązany do:

• poniesienia kosztów ubezpieczenia rzeczy,
• utrzymywaniem rzeczy w należytym stanie.

Amortyzacja w umowie leasingu

Amortyzacja jest zagadnieniem związanym z działalnością przedsiębiorców i z księgowością. Amortyzacja dotyczy środków trwałych np. samochodu, czy innych rzeczy, które mogą zostać objęte leasingiem. Ponieważ każda rzecz ulega zużyciu, przedsiębiorca może rozłożyć koszt jej zużycia w czasie, aż do całkowitego zużycia środka trwałego, co będzie polegać na odpisywaniu umówionej kwoty w koszty firmy.

Amortyzacja w przypadku leasingu finansowego

Jeżeli korzystający jest przedsiębiorcą, może dokonywać odpisów amortyzacyjnych po podpisaniu umowy leasingu.

Amortyzacja w przypadku leasingu operacyjnego

Tutaj prawo do amortyzacji nie przysługuje korzystającemu, lecz jedynie finansującemu i to on będzie uprawniony do odpisów amortyzacyjnych.

Raty w umowie leasingu

Jak już wcześniej wspomniano, w umowie leasingu powinno znajdować się oznaczenie wynagrodzenia za korzystanie lub korzystanie i pobieranie pożytków z rzeczy.

Takie wynagrodzenie w przypadku umowy leasingu ma charakter rat (oprócz zapłaty rat, może także zachodzić konieczność zapłaty opłaty początkowej lub wstępnej). Raty w umowie leasingu mogą być stałe lub zmienne. Charakter rat w umowie leasingu określił Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 stycznia 2014 r. (sygn. akt: I ACa 1271/13) : “Ponieważ umowa leasingu pełni funkcję kredytową w szeroki znaczeniu tego słowa, poszczególne raty, które korzystający obowiązany jest uiszczać obejmują, obok spłaty równowartości ceny nabycia rzeczy, jeszcze m.in. odsetki, stanowiące koszty “kredytu rzeczowego”, zaciągniętego przez korzystającego u finansującego”.

Wysokość rat (wynagrodzenia) została określona w kodeksie cywilnym. Zgodnie z przepisami, wynagrodzenie finansującego powinno być równe przynajmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Co do określenia górnej wysokości rat w umowie leasingu, to zdaniem B. Fuchs: “nie jest bezprawne ustalenie pomiędzy stronami umowy wartości przedmiotu umowy w taki sposób, że przekracza on, nawet kilkukrotnie, średnią wartość rynkową przedmiotu tożsamego rodzaju, i jeśli cena ta jest efektem wspólnych uzgodnień stron umowy, świadomych celu i przedmiotu transakcji, to nie sposób mówić o wprowadzeniu stron umowy w błąd co do tego elementu transakcji.”

Przy ustaleniu wysokości rat, należy jednak wziąć pod uwagę przede wszystkim przepisy chroniące konsumentów (jeśli nasz kontrahent jest konsumentem). Między innymi przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta, ustawy o kredycie konsumenckim (której normy znajdą także zastosowanie do niektórych umów leasingu) oraz art. 3851 i 3853 k.c., czyli przepisy dotyczące klauzul niedozwolonych w umowach z konsumentami.

Jak już wcześniej wspomniano rata w leasingu składa się zazwyczaj z części odsetkowej oraz kapitałowej. Część kapitałowa odpowiada za wartość przedmiotu leasingu, natomiast część odsetkowa stanowi właściwe wynagrodzenie finansującego. Część odsetkowa może zostać uzależniona od takich wskaźników jak WIBOR czy LIBOR.

Istotną kwestią jest także oprocentowanie umów leasingu – w szczególności maksymalna wysokość takiego oprocentowania. Należy pamiętać, że do niektórych umów leasingu będą mieć zastosowanie przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 4 ust. 4 tej ustawy “ustawę stosuje się do umów leasingu i najmu, jeżeli umowa odrębna od tych umów przewiduje obowiązek nabycia przedmiotu umowy, uzależniając go od żądania kredytodawcy.” Ustawa o kredycie konsumenckim będzie więc miała zastosowanie do leasingu operacyjnego. W związku z tym ustalając oprocentowanie umowy leasingu operacyjnego należy brać pod uwagę wytyczne tejże ustawy.

Do oprocentowania umowy leasingu finansowego będą mieć zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, a konkretnie art. 359 (odsetki kapitałowe) oraz art. 481 (odsetki za opóźnienie). Na lipiec 2024 r. maksymalna wysokość odsetek kapitałowych wynosi 18,5%. Jednak aby móc zastosować ten rodzaj odsetek wobec naszego kontrahenta, należy zastrzec możliwość skorzystania z naliczania odsetek maksymalnych w umowie. W innym wypadku dojdzie do naliczania odsetek ustawowych, które na lipiec 2024 r. wynoszą 9,35%. Podobnie, aby móc naliczać odsetki maksymalne za opóźnienie, należy zastrzec taką możliwość w umowie. Na lipiec 2024 r. odsetki maksymalne na za opóźnienie wynoszą 22,5%, natomiast odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą 11,25%.

Umowa leasingu – pomoc prawna

Nasza kancelaria prawna  Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego, specjalizuje się między innymi w prawie gospodarczym, w tym także w sprawach związanych z umowami leasingu. Z przyjemnością pomożemy Państwu w każdym z w/w obszarów. Jesteśmy do Państwa dyspozycji:

• pod numerem telefonu: +48 533 940 018
• pod adresem e-mail: [email protected]
• w siedzibie kancelarii: al. Juliusza Słowackiego 15a/8, 31-159 Kraków (po wcześniejszym umówieniu terminu spotkania)

Opracowano na podstawie

1. Fuchs B., Komentarz do art. 7091 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczególna (art. 535 – 7649), (pod red.) M. Farsa, M. Habdas, WKP 2018 r.
2. Kopaczyńska – Pieczniak K., Komentarz do art. 709(1) k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna, wyd. II., (pod red.) A. Kidyby, Lex 2014.
3. Sędłak M., Umowa leasingu, Studenckie Zeszyty Naukowe 8/11, 7-18, 2005 r.
4. biznes.gov.pl, Zasady ogólne amortyzacji środków trwałych, https://www.biznes.gov.pl/en/publikacje/2269-zasady-ogolne-amortyzacji-, Data odczytu: 2024.07.31
5. biznes.gov.pl, Jakie skutki podatkowe dla firm ma leasing samochodu osobowego, https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/001436, Data odczytu: 2024.07.31
6. phavi.umcs.pl, Umowa leasingu, https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2018/1107/192105-leasing.pdf, Data odczytu: 2024.07.31
7. iflsa.pl, Rodzaje leasingu w Polsce, https://iflsa.pl/wiedza/rodzaje-leasingu-w-polsce/, Data odczytu: 2024.07.31