Zintegrowany System Kwalifikacji – najważniejsze informacje o ZSK

W niniejszym wpisie przybliżymy, czym jest Zintegrowany System Kwalifikacji, co wchodzi w jego skład oraz jakie cele i korzyści niesie jego wprowadzenie. Następnie zostanie rozwinięty temat kwalifikacji, ich rodzajów oraz ścieżki do uzyskania certyfikatu i dołączenia do systemu ZSK.

Czym jest Zintegrowany System Kwalifikacji (ZSK)?

Art. 2 pkt 25 ustawy o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (dalej jako u.z.s.k.) wprowadza legalną definicję Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Jest to wyodrębniona część Krajowego Systemu Kwalifikacji, w której obowiązują określone w ustawie standardy opisywania kwalifikacji oraz przypisywania poziomu Polskiej Ramy Kwalifikacji do kwalifikacji, zasady włączania kwalifikacji do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji i ich ewidencjonowania w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji, a także zasady i standardy certyfikowania kwalifikacji oraz zapewniania jakości nadawania kwalifikacji.

Można powiedzieć, że ZSK to system, który opisuje, porządkuje i zbiera różne kwalifikacje w jednym miejscu. Czyni to za pomocą powszechnie dostępnego rejestru – Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. ZSK określa zasady oraz standardy potwierdzania kwalifikacji, które wchodzą w jego skład. Został stworzony w celu podniesienia poziomu kapitału ludzkiego w Polsce. Jest to narzędzie szczególnie pomocne dla pracowników oraz pracodawców, bowiem dzięki ZSK można potwierdzać umiejętności zarówno swoje, jak i swoich pracowników, zarówno na polskim, jak i zagranicznym rynku pracy.

Do głównych zalet Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji można zaliczyć to, że:

• każda osoba może starać się o potwierdzenie nabytych kompetencji, nie ma znaczenia w jaki sposób zostały zdobyte,
• sposób nadawania kwalifikacji jest starannie monitorowany,
• pracodawcy mają narzędzie, dzięki którym łatwiej mogą rozpoznać wartość potencjalnego pracownika, a pracownicy mogą zaprezentować swoje kompetencje w wiarygodny sposób.

Zintegrowany System Kwalifikacji składa się z kilku kluczowych segmentów, należą do nich:

• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji (ZRK);
• Walidacja;
• Instytucje certyfikujące;
• Polska Rama Kwalifikacji (PRK).

Cele i korzyści Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji

Cele Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji zostały przedstawione w art. 4 u.z.s.k. Zgodnie z ustawą jest to zapewnianie:

• jakości nadawanych kwalifikacji;
• możliwości uznawania efektów uczenia się uzyskanych w edukacji pozaformalnej i poprzez uczenie się nieformalne;
• możliwości etapowego gromadzenia osiągnięć oraz uznawania osiągnięć;
• dostępu do informacji o kwalifikacjach możliwych do uzyskania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• możliwości porównania kwalifikacji uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z kwalifikacjami nadawanymi w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

ZSK niesie za sobą także wiele korzyści, w szczególności dla pracodawców i pracowników. Wśród korzyści dla pracodawców można wyróżnić:

• ułatwienie oceny kompetencji kandydatów i zmniejszenie ryzyka błędów rekrutacyjnych;
• pomoc w zakresie doskonalenia systemu płacowego i doboru szkoleń dla pracowników;
• zwiększenie konkurencyjności firmy w postępowaniach przetargowych za granicą;
• możliwość tworzenia nowych kwalifikacji, ściśle dostosowanych do potrzeb pracodawcy.

Natomiast, jako korzyści dla pracowników można wskazać:

• możliwość potwierdzenia wiedzy i umiejętności nabytych w drodze samodzielnego uczenia się;
• zwiększenie wiarygodności posiadanych certyfikatów, co ułatwi znalezienie pracy;
• wsparcie w planowaniu kariery oraz zmianie zawodu i przebranżowieniu;
• możliwość przedstawienia kwalifikacji w sposób zrozumiały i czytelny także dla firm z zagranicy.

Czym jest Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji (ZRK)?

Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji to pojęcie, które także doczekało się definicji ustawowej. Znajdziemy ją w art. 2 pkt 24. Zgodnie z nim ZRK jest to rejestr publiczny w rozumieniu ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, prowadzony w systemie teleinformatycznym, który ewidencjonuje kwalifikacje włączone do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.

W rejestrze tym znajdują się informacje o wszystkich włączonych do ZSK kwalifikacjach. Są to kwalifikacje nadawane w systemie oświaty, szkolnictwa wyższego, a także poza tymi systemami. Można w nim znaleźć najważniejsze informacje o wymaganych efektach uczenia się. Informacje dotyczą także sposobów walidacji oraz instytucji certyfikujących daną kwalifikację.

Za pośrednictwem Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji można złożyć wnioski o:

• włączenie kwalifikacji rynkowej do ZSK;
• nadanie uprawnień do certyfikowania kwalifikacji;
• wpisanie na listę podmiotów do pełnienia funkcji zewnętrznego zapewnienia jakości.

Jakie wyróżniamy kwalifikacje?

Zgodnie z art. 2 pkt 8 u.z.s.k. kwalifikacje to zestaw efektów uczenia się w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych, nabytych w edukacji formalnej, edukacji pozaformalnej lub poprzez uczenie się nieformalne, zgodnych z ustalonymi dla danej kwalifikacji wymaganiami, których osiągnięcie zostało sprawdzone w walidacji oraz formalnie potwierdzone przez uprawniony podmiot certyfikujący.

Ustawa wyróżnia następujące rodzaje kwalifikacji:

• kwalifikacje cząstkowe;
• kwalifikacje pełne;
• kwalifikacje wolnorynkowe;
• kwalifikacje rzemieślnicze;
• kwalifikacje sektorowe.

Kwalifikacje pełne

Kwalifikacje pełne są nadawane wyłącznie w ramach systemów oświaty oraz szkolnictwa wyższego. Można do nich zaliczyć dyplomy szkół zawodowych, studiów licencjackich, inżynierskich lub magisterskich, ale także świadectwo ukończenia szkoły muzycznej.

Kwalifikacje cząstkowe

Natomiast kwalifikacje cząstkowe to kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie, kwalifikacje potwierdzone dyplomami mistrza, świadectwami czeladniczymi, czy też kwalifikacje nadawane po ukończeniu studiów podyplomowych oraz innych form kształcenia. Do tej kategorii należą ponadto kwalifikacje uregulowane, sektorowe, rzemieślnicze oraz wolnorynkowe.

Kwalifikacje wolnorynkowe

Kwalifikacje wolnorynkowe są to kwalifikacje nieuregulowane odrębnymi przepisami, odpowiadające na potrzeby społeczne lub potrzeby rynku pracy, nadawane przez instytucje certyfikujące, dla których dokumentem potwierdzającym nadanie kwalifikacji jest certyfikat kwalifikacji wolnorynkowej.

Kwalifikacje rzemieślnicze

Mianem kwalifikacji rzemieślniczych określa się kwalifikacje nadawane przez izby rzemieślnicze po przeprowadzeniu egzaminów w zawodach, dla których dokumentami potwierdzającymi nadanie kwalifikacji są dyplomy mistrza oraz świadectwa czeladnicze.

Kwalifikacje sektorowe

Ostatnią kategorią są kwalifikacje sektorowe. Określamy tak kwalifikacje o charakterze zawodowym nieuregulowane odrębnymi przepisami, odpowiadające na potrzeby danej branży lub sektora i uwzględniające ich specyfikę, nadawane przez instytucje certyfikujące, dla których dokumentem potwierdzającym nadanie kwalifikacji jest certyfikat kwalifikacji sektorowej.

W jaki sposób przystąpić do ZSK? W jaki sposób wyszukiwać instytucje certyfikujące?

Instytucja certyfikująca jest to podmiot, który posiada uprawnienia do nadawania określonych kwalifikacji włączonych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, czyli do wydawania dokumentów, takich jak certyfikaty, które potwierdzają posiadanie kwalifikacji.

Instytucją certyfikującą może zostać każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, który nie posiada zaległości podatkowych. Należy wykazać, że dany podmiot zapewnia odpowiednie warunki organizacyjne oraz kadrowe umożliwiające przeprowadzenie walidacji zgodnie z wymaganiami określonymi w opisie kwalifikacji.

Aby stać się instytucją certyfikującą należy złożyć wniosek o nadanie uprawnienia do certyfikowania danej kwalifikacji wolnorynkowej za pośrednictwem Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. Wypełniony wniosek zawiera dane podmiotu oraz oświadczenie o braku zaległości z tytułu podatków i składek. Wniosek podlega opłacie. Zgodnie z art. 43 ust. 1 u.z.s.k. opłatę w wysokości 10 000 zł wnosi się na rachunek bankowy wskazany przez ministra koordynatora Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji na portalu Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.

Wniosek o nadanie uprawnień do certyfikowania kwalifikacji wolnorynkowej

Art. 42 u.z.s.k. wskazuje wymagania formalne wniosku. Powinien on zawierać następujące informacje:

• dane podmiotu, w tym nazwę, siedzibę i adres, numer NIP, numer KRS, imiona i nazwiska oraz stanowiska osób uprawnionych do reprezentowania w przypadku podmiotu będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, adres elektroniczny osoby składającej wniosek;
• wskazanie kwalifikacji wolnorynkowej lub kwalifikacji sektorowej, której dotyczy wniosek;
• informacje o spełnianiu warunków kadrowych, organizacyjnych i materialnych umożliwiających przeprowadzenie walidacji zgodnie z ramowymi wymaganiami.

Ponadto do wniosku należy dołączyć:

• oświadczenie, że nie posiada się zaległości z tytułu podatków, składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
• oświadczenie, że dane zawarte we wniosku o nadanie uprawnienia do certyfikowania kwalifikacji wolnorynkowej są zgodne z prawdą lub oświadczenie, że dane zawarte we wniosku o nadanie uprawnienia do certyfikowania kwalifikacji sektorowej są zgodne z prawdą,
• dowód wniesienia opłaty.

Następnie wniosek podlega ocenie ministra. W przypadku pozytywnej oceny, minister nadaje uprawnienie do certyfikowania określonej kwalifikacji w drodze decyzji administracyjnej.

Instytucje certyfikujące można wyszukać, dzięki specjalnej wyszukiwarce dostępnej TUTAJ.

Jak uzyskać certyfikat?

Jednym z najważniejszych elementów Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji jest możliwość formalnego potwierdzenia posiadanych kompetencji. Tym procesem jest tzw. walidacja. Zgodnie z art. 2 pkt 22 u.z.s.k., walidacja to sprawdzenie, czy osoba ubiegająca się o nadanie określonej kwalifikacji, niezależnie od sposobu uczenia się tej osoby, osiągnęła wyodrębnioną część lub całość efektów uczenia się wymaganych dla tej kwalifikacji.

Przebieg walidacji jest w dużej mierze zależy od tego, jakiej kwalifikacji chcemy uzyskać potwierdzenie. Przykładowe elementy walidacji to:

• analiza dowodów i deklaracji, które potwierdzają umiejętności i doświadczenia, np. portfolio;
• rozmowa z komisją – w czasie kandydat prezentuje swoją wiedzę;
• pisemne zadania do wykonania lub test wiedzy,
• symulacja, podczas której wykonuje się konkretne zadania.

Walidacja może przebiegać etapowo oraz może być dostosowana do potrzeb kandydata. Etapy, które wyróżnia się przy walidacji to:

• identyfikowanie, czyli etap, w którym określa się, co już dana osoba potrafi oraz czego jeszcze musi się nauczyć, aby móc uzyskać daną kwalifikację,
• dokumentowanie, czyli etap zbierania dokumentów potwierdzających to, co dana osoba już potrafi, niezbędnych do uzyskania certyfikatu,
• weryfikacja.

Walidacja jest usługą płatną, prowadzoną przez instytucje certyfikujące. Wysokość opłat za walidację jest zależna od instytucji, w której jest ona przeprowadzana. Każdy certyfikat ma jednak taką samą wartość, niezależnie od tego jaka instytucja certyfikująca go wydała.

Zintegrowany System Kwalifikacji – pomoc prawna

Nasza kancelaria prawna – Kancelaria Prawa Gospodarczego i Oświatowego, specjalizuje się w szeroko pojętym prawie oświatowym, w tym także w sprawach związanych ze Zintegrowanym Systemem Kwalifikacji. Jesteśmy do Państwa dyspozycji:

• pod numerem telefonu: +48 533 940 018
• pod adresem e-mail: kancelaria@kpgio.pl
• w siedzibie kancelarii: al. Juliusza Słowackiego 15a/8, 31-159 Kraków (po wcześniejszym umówieniu terminu spotkania)

Opracowano na podstawie

• Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (Dz.U.2020.226 t.j.).
• kwalifikacje.edu.pl, Zintegrowany System Kwalifikacji, https://kwalifikacje.edu.pl/, Data odczytu: 2024.06.24
• kwalifikacje.gov.pl, Zintegrowany System Kwalifikacji, https://kwalifikacje.gov.pl/, Data odczytu: 2024.06.24
• prk.men.gov.pl, Punkt Koordynacyjny ds. Polskiej i Europejskiej Ramy Kwalifikacji, https://prk.men.gov.pl/zintegrowany-system-kwalifikacji-zsk/, Data odczytu: 2024.06.24