Zmiany w zakresie ochrony konsumentów od 01.2023

Nowelizacja ustawy o Prawach konsumenta i ustawy – Kodeks cywilny przewidziana w ustawie z dnia 4 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe, jest implementacją do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych (tzw. „dyrektywa cyfrowa”) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE oraz uchylającej dyrektywę 1999/44/WE (tzw. „dyrektywa towarowa”) i wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.

Skrócenie terminu udzielenia odpowiedzi na reklamację konsumenta

Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisu art. 7a ustawy z dnia 30 maja 2014 r., jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej, przedsiębiorca jest obowiązany udzielić odpowiedzi na reklamację konsumenta w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania, a brak udzielenia odpowiedzi przez przedsiębiorcę w tym terminie stanowi uznanie reklamacji. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 7a ust. 1 od 1 stycznia 2023 r. przedsiębiorcy będą mieli jedynie 14 dni na ustosunkowanie się do reklamacji klienta będącego konsumentem.

Rozszerzenie ochrony konsumenta na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

Do ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta dodano również art. 7aa zawierający normę analogiczną do art. 5564 k.c., tj. rozszerzający ochronę przyznaną konsumentom na osobę fizyczną zawierającą umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Regulacja ta została wprowadzona do Kodeksu cywilnego przez art. 1 ustawy z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych w celu przeciwdziałania problemowi dysproporcji praw i obowiązków stron umowy w sytuacji, w której obie strony są przedsiębiorcami, jednak tylko dla jednej z nich umowa jest bezpośrednio związana z jej branżą czy też specjalizacją. W takim przypadku, druga strona umowy znajduje się w takiej samej sytuacji jak konsument i powinna korzystać z ochrony.

Zawarcie tej regulacji w nowym brzmieniu ustawy o Prawa konsumentach, z jednoczesnym wyłączeniem przepisów dotyczących rękojmi przy sprzedaży (o tym dalej) ma na celu zachowanie spójności regulacji ochrony.

Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności towaru na konsumenta i konsekwencje wyłączenia przepisów Kodeksu Cywilnego

Ustawą z dnia 4 listopada 2022 r. zostaje wprowadzony również rozdział 5a poświęcony umowom zobowiązującym do przeniesienia własności towaru na konsumenta, wyłączając tym samy stosowanie przepisów Kodeksu cywilnego do rękojmi przy sprzedaży w stosunku do konsumentów (art. 43a ust. 1):

• Wobec niestosowania w obrocie konsumenckim przepisów k.c. o rękojmi i braku odrębnego uregulowania tej kwestii w nowych przepisach, termin przedawnienia roszczenia konsumenta będzie określany na zasadach ogólnych (art. 118 i n. k.c.) tj. od 1 stycznia 2023 r. będzie wynosił 6 lat, a nie tak jak dotychczas 2 lata.
• Przyjęta ustawa wprowadza w art. 43b definicję zgodności towaru z umową, która ma zapewnić lepszą ochronę konsumenta w sporze z przedsiębiorcą. Ocena zgodności towaru z umową będzie następowała według kryteriów obiektywnych tj. opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji, oraz według kryteriów subiektywnych – przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował. Przyjęcie takiego rozwiązania stanowi odejście od instytucji wady fizycznej i prawnej na rzecz zgodności (bądź jej braku) towaru z umową.
• Kolejną ważną zmianą jest art. 43c ust. 1, który w stosunku do przepisów dotychczasowych wydłuża okres, w którym ciężar dowodu zgodności towaru z umową zostaje przeniesiony na przedsiębiorcę z roku do dwóch lat od chwili dostarczenia towaru.
• Od 1 stycznia 2023 r. będzie obowiązywała również tzw. hierarchia ochrony konsumenta, który w pierwszej kolejności będzie miał prawo domagać się przywrócenia zgodności towaru z umową przez jego naprawę lub wymianę (art. 43 d). Dopiero w dalszej kolejności, o ile naprawa czy też wymiana okażą się m.in. nieopłacalne, konsument będzie mógł skorzystać z kolejnych uprawnień, tzn. żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy (art. 43 e). Przedsiębiorca zobowiązany będzie zaś do zwrotu konsumentowi kwot należnych na skutek skorzystania z prawa odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia od konsumenta.